Κάποτε υπήρχε ένα μικρό ψάρι που ονομαζόταν «tequila splitfin» ή «zoogoneticus tequila» που κολύμπησε σε ένα ποτάμι στο δυτικό Μεξικό, αλλά εξαφανίστηκε τη δεκαετία του 1990. Οι επιστήμονες και οι κάτοικοι, ωστόσο, πέτυχαν την επιστροφή ενός είδους που εξαφανίστηκε στη φύση —αλλά διατηρήθηκε σε αιχμαλωσία— στον εγγενή βιότοπό του.

Η επιτυχία του είναι πλέον συνυφασμένη με την ταυτότητα της κοινότητας και διαφημίζεται διεθνώς.

Ξεκίνησε πριν από περισσότερες από δύο δεκαετίες στο Teuchitlán, μια πόλη κοντά στο ηφαίστειο Tequila. Μισή ντουζίνα μαθητές, ανάμεσά τους και ο Omar Domínguez, άρχισαν να ανησυχούν για το μικρό ψάρι που χωρούσαν στην παλάμη ενός χεριού και είχαν δει ποτέ μόνο στον ποταμό Teuchitlán. Είχε εξαφανιστεί από τα τοπικά ύδατα, προφανώς λόγω της ρύπανσης, των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και της εισαγωγής μη ιθαγενών ειδών.

Ο Domínguez, τώρα ένας 47χρονος ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Michoacán, λέει ότι τότε μόνο οι ηλικιωμένοι θυμόντουσαν το ψάρι που ονομαζόταν «gallito» ή «μικρό κόκορα» λόγω της πορτοκαλί ουράς του.

Το 1998, οικολόγοι από τον ζωολογικό κήπο Chester στην Αγγλία και άλλα ευρωπαϊκά ιδρύματα έφτασαν για να βοηθήσουν στη δημιουργία ενός εργαστηρίου για τη διατήρηση των μεξικανικών ψαριών. Έφεραν πολλά ζεύγη ψαριών τεκίλα από τα ενυδρεία των συλλεκτών, είπε ο Domínguez.

Τα ψάρια άρχισαν να αναπαράγονται σε ενυδρεία και μέσα σε λίγα χρόνια ο Domínguez και οι συνάδελφοί του έπαιξαν στοίχημα για να τα επαναφέρουν στον ποταμό Teuchitlán. «Μας είπαν ότι ήταν αδύνατο, (ότι) όταν τους επιστρέψαμε θα πέθαιναν».

Έψαξαν λοιπόν για επιλογές. Έφτιαξαν μια τεχνητή λίμνη για ένα στάδιο ημι-αιχμαλωσίας και το 2012 έβαλαν 40 ζευγάρια εκεί.

Δύο χρόνια αργότερα, υπήρχαν περίπου 10.000 ψάρια. Το αποτέλεσμα εξασφάλισε χρηματοδότηση, όχι μόνο από τον ζωολογικό κήπο του Τσέστερ αλλά και από δώδεκα οργανισμούς από την Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, για να μεταφερθεί το πείραμα στον ποταμό.

Εκεί μελέτησαν παράσιτα, μικροοργανισμούς στο νερό, την αλληλεπίδραση με αρπακτικά, τον ανταγωνισμό με άλλα ψάρια και στη συνέχεια εισήγαγαν τα ψάρια σε πλωτά κλουβιά.

Στόχος ήταν να αποκατασταθεί η εύθραυστη ισορροπία. Σε αυτό το κομμάτι, το κλειδί δεν ήταν τόσο οι επιστήμονες όσο οι ντόπιοι κάτοικοι.

«Όταν ξεκίνησα το πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης νόμιζα ότι θα μας κωφούσαν… και στην αρχή αυτό συνέβη», είπε ο Domínguez.

Αλλά οι οικολόγοι πέτυχαν με υπομονή και χρόνια κουκλοθέατρων, παιχνίδια και εξηγήσεις σχετικά με την οικολογική και υγειονομική αξία της «ζωογονετικής τεκίλα»—το ψάρι βοηθά στον έλεγχο των κουνουπιών που μεταδίδουν τον δάγκειο πυρετό.

Μερικοί κάτοικοι έφτιαξαν ένα παρατσούκλι για το ψαράκι: “Zoogy”. Έφτιαξαν καρικατούρες και σχημάτισαν τους «Φύλακες του Ποταμού», μια ομάδα κυρίως παιδιών. Μαζεύουν σκουπίδια, καθαρίζουν το ποτάμι και απομακρύνουν χωροκατακτητικά φυτά.

Ο Domínguez είπε ότι είναι δύσκολο να πούμε εάν η ποιότητα του νερού είναι καλύτερη, επειδή δεν υπάρχουν προηγούμενα δεδομένα για σύγκριση, αλλά ολόκληρο το οικοσύστημα έχει βελτιωθεί. Το ποτάμι είναι πιο καθαρό, υπάρχουν λιγότερα μηαυτοφυή είδη και τα βοοειδή δεν επιτρέπεται πλέον να πίνουν σε ορισμένες περιοχές.

Τα ψάρια πολλαπλασιάστηκαν γρήγορα μέσα στα πλωτά κλουβιά τους. Στη συνέχεια σημαδεύτηκαν για να μπορέσουν να ακολουθηθούν και να αφεθούν ελεύθεροι. Ήταν τέλη του 2017 και σε έξι μήνες ο πληθυσμός αυξήθηκε 55%. Τον περασμένο μήνα, τα ψάρια είχαν επεκταθεί σε άλλο σημείο του ποταμού.

Η επανεισαγωγή στη φύση ειδών που είχαν εξαφανιστεί στη φύση είναι περίπλοκη και χρονοβόρα. Το άλογο του Przewalski και ο αραβικός όρυγας είναι από τα επιτυχημένα παραδείγματα. Ο Ζωολογικός Κήπος του Τσέστερ είπε στις 29 Δεκεμβρίου ότι η τεκίλα είχε ενταχθεί σε αυτή τη μικρή ομάδα.

«Το έργο έχει αναφερθεί ως Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) μελέτη περίπτωσης για επιτυχημένες παγκόσμιες επανεισαγωγές – με πρόσφατες επιστημονικές μελέτες που επιβεβαιώνουν ότι τα ψάρια ευδοκιμούν και ήδη αναπαράγονται στον ποταμό», ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο ζωολογικός κήπος.

«Αυτή είναι μια σημαντική στιγμή στη μάχη για τη διατήρηση των ειδών», δήλωσε ο Gerardo García, ο επιμελητής του ζωολογικού κήπου για τα κατώτερα σπονδυλωτά και τα ασπόνδυλα.

Η κόκκινη λίστα της IUCN με τα απειλούμενα είδη αναφέρει την τεκίλα splitfin ως απειλούμενα. Τα οικοσυστήματα του γλυκού νερού του Μεξικού βρίσκονται υπό πίεση από τη ρύπανση, την υπερβολική άντληση υδάτινων πόρων και άλλους παράγοντες. Περισσότερα από το ένα τρίτο των 536 ειδών ψαριών γλυκού νερού που αξιολογήθηκαν στη χώρα απειλούνται με εξαφάνιση, σύμφωνα με μια έκθεση του 2020 με επικεφαλής την IUCN και το ABQ BioPark στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ωστόσο, στο Μεξικό, ο Domínguez και η ομάδα του αρχίζουν ήδη να εργάζονται για ένα άλλο ψάρι που θεωρείται εξαφανισμένο στη φύση: το «skiffia francesae». Το Golden Skiffia θα μπορούσε κάποια μέρα να ενωθεί με το “Zoogy” στον ποταμό Teuchitlán.

© 2022 The Associated Press. Ολα τα δικαιώματα διατηρούνται. Αυτό το υλικό δεν επιτρέπεται να δημοσιευτεί, να μεταδοθεί, να ξαναγραφτεί ή να αναδιανεμηθεί χωρίς άδεια.