Έως τέσσερα δισεκατομμύρια άνθρωποι –πάνω από τον μισό πληθυσμό του πλανήτη– αντιμετωπίζουν ήδη σοβαρό υδατικό στρες για τουλάχιστον ένα μήνα το χρόνο, ενώ μισό δισεκατομμύριο υποφέρουν από μόνιμο υδατικό στρες. Πίστωση: Jeffrey Moyo/IPS
– Τώρα πρόκειται για τις τρομακτικές υδάτινες κρίσεις, καθώς υπολογίζεται ότι, παγκοσμίως, πάνω από δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε χώρες που αντιμετωπίζουν υψηλό υδατικό στρες.
Ως προς αυτό, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης (UNCCD) επίσης Αναφορές ότι «άλλες εκτιμήσεις είναι ακόμη πιο απαισιόδοξες, με έως και τέσσερα δισεκατομμύρια ανθρώπους –πάνω από τον μισό πληθυσμό του πλανήτη– να αντιμετωπίζουν ήδη σοβαρό υδατικό στρες για τουλάχιστον ένα μήνα το χρόνο, ενώ μισό δισεκατομμύριο υποφέρουν από μόνιμη υδατική καταπόνηση».
Αυτό σημαίνει ότι περίπου το 71% της παγκόσμιας αρδευόμενης έκτασης και το 47% των μεγάλων πόλεων αντιμετωπίζουν τουλάχιστον περιοδικές ελλείψεις νερού. Εάν αυτή η τάση συνεχιστεί, η λειψυδρία και τα σχετικά προβλήματα ποιότητας του νερού θα οδηγήσουν σε ανταγωνισμό και συγκρούσεις μεταξύ των χρηστών νερού, προσθέτει.
Η κλιματική κρίση επιδεινώνει τον κίνδυνο
«Η κλιματική αλλαγή θα αυξήσει τις πιθανότητες επιδείνωσης της ξηρασίας και της λειψυδρίας σε πολλά μέρη του κόσμου. Η ξηρασία κατατάσσεται μεταξύ των πιο επιζήμιων από όλους τους φυσικούς κινδύνους. Ενώ η ξηρασία επηρεάζει κάθε κλιματική ζώνη, οι ξηρές περιοχές είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στην ξηρασία και τις επιπτώσεις της».
Επί του παρόντος, οι περισσότερες χώρες, περιφέρειες και κοινότητες χρησιμοποιούν αντιδραστικές και βασισμένες στην κρίση προσεγγίσεις για τη διαχείριση του κινδύνου ξηρασίας. Για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, η υγιής γη είναι μια φυσική αποθήκευση γλυκού νερού. Εάν υποβαθμιστεί, δεν μπορεί να εκτελέσει αυτήν τη λειτουργία. Η καλύτερη διαχείριση της γης και η μαζική κλιμάκωση της αποκατάστασης της γης είναι απαραίτητα για την οικοδόμηση ανθεκτικότητας στην ξηρασία και την ασφάλεια του νερού, εξηγεί η UNCCD.
«Η αποκατάσταση της γης είναι η φθηνότερη και πιο αποτελεσματική λύση για τη βελτίωση της αποθήκευσης νερού, τον μετριασμό των επιπτώσεων της ξηρασίας και την αντιμετώπιση της απώλειας βιοποικιλότητας».
Δεν αρκεί η βροχή; Πολύ βροχή;
Εν τω μεταξύ, η Σύμβαση του ΟΗΕ για την καταπολέμηση της ερημοποίησης εξηγεί ότι οι κοινότητες σε όλο τον κόσμο έχουν υποστεί μερικές από τις πιο βάναυσες συνέπειες της ξηρασίας και των πλημμυρών φέτος.
«Ξαφνικές πλημμύρες στη Δυτική Ευρώπη, την Ανατολική και Κεντρική Ασία και τη Νότια Αφρική. Και η καταστροφική ξηρασία στην Αυστραλία, τη νότια Αφρική, τη νότια Ασία, μεγάλο μέρος της Λατινικής Αμερικής, τη Δυτική Βόρεια Αμερική και τη Σιβηρία είναι ενδεικτικές περιπτώσεις. Οι επιπτώσεις εκτείνονται πολύ πέρα από τα μεμονωμένα γεγονότα».
Για παράδειγμα, η αύξηση της επισιτιστικής ανασφάλειας στην περιοχή της Νότιας Αφρικής και οι άνευ προηγουμένου πυρκαγιές στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.
Τι συμβαίνει?
Αυτό είναι κάτι πολύ περισσότερο από κακές καιρικές συνθήκες σε ορισμένες περιπτώσεις, και συμβαίνει όλο και περισσότερο, προσθέτει τη σύμβαση του ΟΗΕ.
«Τα ακραία γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων τόσο της ξηρασίας όσο και των πλημμυρών, αυξάνονται. Με περισσότερη γη που προβλέπεται να γίνει πιο ξηρή και όλο και περισσότεροι άνθρωποι να ζουν σε ξηρές περιοχές στο μέλλον, οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν στη στροφή που κάνουν περισσότερες από 60 χώρες από την «αντιδραστική» αντίδραση στις ξηρασίες και τις πλημμύρες στον «προορατικό» σχεδιασμό και τη διαχείριση κινδύνου που έχει σχεδιαστεί για να χτίστε ανθεκτικότητα».
Συστήματα παραγωγής, τόσο περιορισμένα
Από την πλευρά της η έκθεση Η κατάσταση των παγκόσμιων πόρων γης και νερού για τα τρόφιμα και τη γεωργία προειδοποιεί ότι τα συστήματα παραγωγής όπου οι πόροι γης και νερού που υποστηρίζουν τη γεωργική παραγωγή είναι περιορισμένοι σε σημείο όπου η ικανότητά τους να καλύψουν τις τρέχουσες και μελλοντικές ανάγκες τίθεται σε σοβαρό κίνδυνο.
Οι περιορισμοί μπορεί να επιδεινωθούν περαιτέρω από τις μη βιώσιμες γεωργικές πρακτικές, τις κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Οι γη και οι υδάτινοι πόροι είναι κεντρικοί για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη και συνδέονται εγγενώς με τις παγκόσμιες προκλήσεις της επισιτιστικής ανασφάλειας και της φτώχειας, της προσαρμογής και του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, καθώς και της υποβάθμισης και εξάντλησης των φυσικών πόρων που επηρεάζουν τη διαβίωση εκατομμυρίων κατοίκων της υπαίθρου. κόσμο, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO) της έκθεσης.
Η ζήτηση τροφίμων αυξάνεται
Οι τρέχουσες προβλέψεις που αναφέρονται στην έκθεση δείχνουν ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα αυξηθεί από 6,9 δισεκατομμύρια ανθρώπους σήμερα σε 9,1 δισεκατομμύρια το 2050. Επιπλέον, η οικονομική πρόοδος, ιδίως στις αναδυόμενες χώρες, μεταφράζεται σε αυξημένη ζήτηση για τρόφιμα και διαφοροποιημένες δίαιτες.
Η παγκόσμια ζήτηση τροφίμων θα αυξηθεί ως αποτέλεσμα, και προβλέπεται ότι η παραγωγή τροφίμων θα αυξηθεί κατά 70% στον κόσμο και κατά 100% στις αναπτυσσόμενες χώρες.
«Ωστόσο, τόσο οι πόροι της γης όσο και οι υδάτινες πηγές, η βάση της παραγωγής τροφίμων μας, είναι πεπερασμένοι και ήδη υπό έντονο στρες, και η μελλοντική αγροτική παραγωγή θα πρέπει να είναι πιο παραγωγική και πιο βιώσιμη ταυτόχρονα».
Αυξημένος ανταγωνισμός για γη και νερό
Και υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια. Οι ρυθμοί ανάπτυξης της γεωργικής παραγωγής επιβραδύνονται και είναι μόνο το ήμισυ του ετήσιου ρυθμού ανάπτυξης 3% που παρατηρήθηκε στις αναπτυσσόμενες χώρες στο παρελθόν, αναφέρει η έκθεση.
Το 2007 και το 2008, κάθε εφησυχασμός κλονίστηκε από τα σοκ στις τιμές των τροφίμων, καθώς οι τιμές των σιτηρών εκτινάχθηκαν στα ύψη. Έκτοτε, ο αυξανόμενος ανταγωνισμός για τη γη και το νερό έχει πλέον ανακουφιστεί, καθώς οι κυρίαρχοι και εμπορικοί επενδυτές αρχίζουν να αποκτούν εκτάσεις γεωργικής γης στις αναπτυσσόμενες χώρες. Παραγωγή σταθερότητας πρώτων υλών γης και υδάτινων πόρων.
«Βαθύτερα δομικά προβλήματα έχουν επίσης γίνει εμφανή στη βάση των φυσικών πόρων. Η λειψυδρία αυξάνεται. Η αλάτωση και η ρύπανση των υδάτινων ρευμάτων και σωμάτων και η υποβάθμιση των οικοσυστημάτων που σχετίζονται με το νερό αυξάνονται».
Τα νερά συρρικνώνονται
Σε πολλούς μεγάλους ποταμούς, μόνο το 5% των πρώην όγκων νερού παραμένει στο ρεύμα και ορισμένα ποτάμια όπως το Huang He δεν φτάνουν πλέον στη θάλασσα όλο το χρόνο.
Οι μεγάλες λίμνες και οι εσωτερικές θάλασσες έχουν συρρικνωθεί και οι μισοί υγρότοποι της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής δεν υπάρχουν πλέον. Η απορροή από τα διαβρούμενα εδάφη γεμίζει ταμιευτήρες, μειώνει την υδροηλεκτρική ενέργεια και την παροχή νερού, εξηγεί.
Υπόγεια νερά, υπεράντληση
Τα υπόγεια ύδατα αντλούνται εντατικά και οι υδροφόροι ορίζοντες μολύνονται και αλατίζονται όλο και περισσότερο σε ορισμένες παράκτιες περιοχές.
Μεγάλα τμήματα όλων των ηπείρων αντιμετωπίζουν υψηλά ποσοστά υποβάθμισης του οικοσυστήματος, ιδιαίτερα μειωμένη ποιότητα του εδάφους, απώλεια βιοποικιλότητας και βλάβες στις αξίες των ανέσεων και της πολιτιστικής κληρονομιάς, συνεχίζει η έκθεση.
Η γεωργία, ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου
Η γεωργία συμβάλλει πλέον σημαντικά στα αέρια του θερμοκηπίου, αντιπροσωπεύοντας το 13,5 τοις εκατό των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (IPCC, 2007). Ταυτόχρονα, η κλιματική αλλαγή επιφέρει αύξηση του κινδύνου και του απρόβλεπτου για τους αγρότες – από την υπερθέρμανση και τη σχετική ξηρασία, από τις αλλαγές στα πρότυπα βροχοπτώσεων και από την αυξανόμενη συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων.
«Οι φτωχοί αγρότες σε χώρες χαμηλού εισοδήματος είναι οι πιο ευάλωτοι και οι λιγότερο ικανοί να προσαρμοστούν σε αυτές τις αλλαγές».
Επίσης υδατοκαλλιέργεια
Η σταθερή αύξηση της υδατοκαλλιέργειας στην ενδοχώρα συμβάλλει επίσης στον ανταγωνισμό για χερσαίους και υδάτινους πόρους: η μέση ετήσια κατά κεφαλήν προσφορά ψαριών τροφής από υδατοκαλλιέργειες για ανθρώπινη κατανάλωση αυξήθηκε κατά μέσο όρο 6,6 τοις εκατό ετησίως μεταξύ 1970 και 2008, οδηγώντας σε αύξηση ζήτηση σε ζωοτροφές, νερό και γη για την κατασκευή λιμνών ψαριών.
Οι επιδεινούμενες τάσεις στην ικανότητα των οικοσυστημάτων να παρέχουν ζωτικά αγαθά και υπηρεσίες επηρεάζουν ήδη το παραγωγικό δυναμικό σημαντικών ζωνών παραγωγής τροφίμων, σύμφωνα με τον FAO.
«Εάν συνεχιστούν, οι επιπτώσεις στην επισιτιστική ασφάλεια θα είναι μεγαλύτερες στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου τόσο το νερό όσο και τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους είναι λιγότερο άφθονα».
«Σύμφωνα με τις σημερινές τάσεις, μια σειρά από μεγάλα συστήματα γης και νερού και τα τρόφιμα που παράγουν βρίσκονται σε κίνδυνο».