– Υπάρχουν περισσότερες υποαναφερόμενες συνέπειες των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που δεν ταιριάζουν με τον ρυθμό της Μητέρας Φύσης. Αυτή είναι η περίπτωση, μεταξύ πολλών άλλων, της αυξανόμενης αλάτωσης και «πλαστικοποίησης» των εδαφών του κόσμου.
Στην πραγματικότητα, αυτή τη στιγμή υπολογίζεται ότι υπάρχουν περισσότερα από 833 εκατομμύρια εκτάρια εδαφών που επηρεάζονται από το αλάτι σε όλο τον κόσμο (8,7% του πλανήτη). Αυτό συνεπάγεται την απώλεια της ικανότητας του εδάφους να καλλιεργεί τρόφιμα και επίσης αυξανόμενες επιπτώσεις στο νερό και την ικανότητα φιλτραρίσματος της ρύπανσης.
Η αλάτωση και η διαβροχή του εδάφους είναι σημαντικές διεργασίες υποβάθμισης του εδάφους που απειλούν τα οικοσυστήματα και αναγνωρίζονται ως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα σε παγκόσμιο επίπεδο για τη γεωργική παραγωγή, την επισιτιστική ασφάλεια και τη βιωσιμότητα σε ξηρές και ημίξηρες περιοχές. λέει του ΟΗΕ με αφορμή το 2021 Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους.
Όχι μόνο: τα εδάφη που επηρεάζονται από το αλάτι έχουν σοβαρές συνέπειες στις λειτουργίες του εδάφους, όπως στη μείωση της γεωργικής παραγωγικότητας, της ποιότητας του νερού, της βιοποικιλότητας του εδάφους και της διάβρωσης του εδάφους και έχουν μειωμένη ικανότητα να λειτουργούν ως ρυθμιστικό και φίλτρο έναντι των ρύπων.
Τα εδάφη που επηρεάζονται από το αλάτι μειώνουν τόσο την ικανότητα των καλλιεργειών να προσλαμβάνουν νερό όσο και τη διαθεσιμότητα μικροθρεπτικών συστατικών, ενώ συγκεντρώνουν επίσης ιόντα που είναι τοξικά για τα φυτά και μπορεί να υποβαθμίσουν τη δομή του εδάφους.
Μια απειλή για την παγκόσμια αποθήκη
Η αλατότητα του εδάφους είναι ένα φυσικό φαινόμενο σε ξηρά περιβάλλοντα, όπως οι έρημοι, όπου η έντονη εξάτμιση και η χρόνια έλλειψη νερού συχνά μετατρέπουν τη γη υπερβολικά αλμυρή. Εδάφη όπως αυτά είναι λιγότερο γόνιμα επειδή το αλάτι εμποδίζει τη φυσική ικανότητα των φυτών να απορροφούν νερό από το έδαφος, εξηγεί Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO).
«Αλλά οι μη βιώσιμες ανθρώπινες δραστηριότητες επιδεινώνουν την αλατότητα του εδάφους. Η υπερβολική άροση, η υπερβολική χρήση λιπασμάτων, οι ακατάλληλες μέθοδοι άρδευσης και η χρήση νερού κακής ποιότητας, η αποψίλωση των δασών ή η υπερεκμετάλλευση των υπόγειων υδάτων είναι οι κύριοι παράγοντες της ανθρωπογενούς αλάτωσης του εδάφους».
Η Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους 2021 και η εκστρατεία της «Σταματήστε την αλάτωση του εδάφους, ενισχύστε την παραγωγικότητα του εδάφους» στόχευε στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της διατήρησης υγιών οικοσυστημάτων και της ανθρώπινης ευημερίας αντιμετωπίζοντας τις αυξανόμενες προκλήσεις στη διαχείριση του εδάφους, την καταπολέμηση της αλάτωσης του εδάφους, την αύξηση της ευαισθητοποίησης του εδάφους και την ενθάρρυνση των κοινωνιών να βελτιώσουν την υγεία του εδάφους.
Σύμφωνα με τον FAO, αυτές είναι, μεταξύ άλλων, οι επιπτώσεις των εδαφών που επηρεάζονται από το αλάτι:
Τα εδάφη που επηρεάζονται από το αλάτι έχουν σοβαρές επιπτώσεις σε ορισμένες από τις υπηρεσίες οικοσυστήματος που συνήθως παρέχουν τα εδάφη, οι οποίες είναι κρίσιμες για την υποστήριξη της ανθρώπινης ζωής και της βιοποικιλότητας, οδηγώντας σε μια σειρά από συνέπειες, όπως:
- μειωμένη γεωργική παραγωγικότητα, ποιότητα νερού, βιοποικιλότητα του εδάφους και αυξημένη διάβρωση του εδάφους.
- μειωμένη ικανότητα να λειτουργεί ως ρυθμιστικό και φίλτρο έναντι των ρύπων.
- υποβαθμισμένη δομή του εδάφους.
- μειωμένες λειτουργίες των οικολογικών συστημάτων, όπως οι υδρολογικοί κύκλοι και οι κύκλοι θρεπτικών συστατικών.
- μειωμένη ικανότητα των καλλιεργειών να απορροφούν νερό
- μειωμένη γονιμότητα του εδάφους και διαθεσιμότητα μικροθρεπτικών συστατικών.
Τα μισά εδάφη του Ουζμπεκιστάν καλύπτονται από αλάτι
Η χώρα της Κεντρικής Ασίας είναι διπλά κλειστή στην ξηρά – που σημαίνει ότι περιβάλλεται από χώρες που οι ίδιες είναι κλειστές – και περισσότερα από τα μισά εδάφη του Ουζμπεκιστάν επηρεάζονται από το αλάτι, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την παραγωγική καλλιέργεια, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας.FAO) Αναφορές ως παράδειγμα.
Όχι μόνο αλάτι… και πλαστικό
Μια νέα έκθεση του FAO τον Δεκέμβριο του 2021 υποδηλώνει ότι η γη που χρησιμοποιούν τα ανθρώπινα όντα για την καλλιέργεια τροφίμων είναι μολυσμένη με «πολύ μεγαλύτερες ποσότητες πλαστικής ρύπανσης», θέτοντας ακόμη μεγαλύτερη απειλή για την επισιτιστική ασφάλεια, την υγεία των ανθρώπων και το περιβάλλον.
Η αναφορά – “Αξιολόγηση των γεωργικών πλαστικών και της βιωσιμότητάς τους: μια πρόσκληση για δράση” – είναι η πρώτη παγκόσμια έκθεση του είδους της από τον FAO και περιέχει μερικούς εκπληκτικούς αριθμούς.
Σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσαν οι εμπειρογνώμονες της υπηρεσίας του ΟΗΕ:
– Οι αλυσίδες γεωργικής αξίας χρησιμοποιούν κάθε χρόνο 12,5 εκατομμύρια τόνους πλαστικών προϊόντων.
– Επιπλέον 37,3 εκατομμύρια τόνοι χρησιμοποιούνται σε συσκευασίες τροφίμων. Οι τομείς της φυτικής παραγωγής και της κτηνοτροφίας βρέθηκαν να είναι οι μεγαλύτεροι χρήστες, με 10,2 εκατομμύρια τόνους ετησίως συλλογικά, ακολουθούμενοι από την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια με 2,1 εκατομμύρια τόνους και τη δασοκομία με 0,2 εκατομμύρια τόνους.
– Η Ασία εκτιμήθηκε ότι ήταν ο μεγαλύτερος χρήστης πλαστικών στη γεωργική παραγωγή, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το ήμισυ της παγκόσμιας χρήσης. Ελλείψει βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων, η ζήτηση για πλαστικό στη γεωργία πρόκειται απλώς να αυξηθεί.
– Σύμφωνα με ειδικούς του κλάδου, για παράδειγμα, η παγκόσμια ζήτηση για μεμβράνες θερμοκηπίου, εδαφοκάλυψης και ενσίρωσης θα αυξηθεί κατά 50%, από 6,1 εκατομμύρια τόνους το 2018 σε 9,5 εκατομμύρια τόνους το 2030.
– Τέτοιες τάσεις καθιστούν απαραίτητη την εξισορρόπηση του κόστους και των οφελών του πλαστικού. Αυξανόμενη ανησυχία προκαλούν τα μικροπλαστικά, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν δυσμενώς την ανθρώπινη υγεία. Αν και υπάρχουν κενά στα δεδομένα, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως δικαιολογία για να μην ενεργήσουμε, προειδοποίησε ο FAO.
«Αυτή η έκθεση χρησιμεύει ως ηχηρό κάλεσμα για συντονισμένη και αποφασιστική δράση για τη διευκόλυνση των ορθών πρακτικών διαχείρισης και τον περιορισμό της καταστροφικής χρήσης πλαστικών σε όλους τους γεωργικούς τομείς», δήλωσε η αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του FAO Maria Helena Semedo στον πρόλογο της έκθεσης.
Η έκθεση παρουσιάστηκε σήμερα σε εικονική εκδήλωση σε συνδυασμό με Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους που σημειώνεται κάθε χρόνο στις 5 Δεκεμβρίου.
Πανταχού παρών
«Τα πλαστικά έχουν γίνει πανταχού παρόντα από την ευρεία εισαγωγή τους τη δεκαετία του 1950 και είναι δύσκολο σήμερα να φανταστούμε τη ζωή χωρίς αυτά.
Στη γεωργία, τα πλαστικά προϊόντα βοηθούν σημαντικά την παραγωγικότητα, σύμφωνα με την έκθεση.
«Οι μεμβράνες επίστρωσης, για παράδειγμα, χρησιμοποιούνται για την κάλυψη του εδάφους για τη μείωση της ανάπτυξης ζιζανίων, της ανάγκης για φυτοφάρμακα, λιπάσματα και άρδευση. Οι μεμβράνες και τα δίχτυα σήραγγας και θερμοκηπίου προστατεύουν και ενισχύουν την ανάπτυξη των φυτών και παρατείνουν τις περιόδους καλλιέργειας και αυξάνουν τις αποδόσεις».
Αυτή είναι επίσης η περίπτωση των «επικαλύψεων σε λιπάσματα, φυτοφάρμακα και σπόρους ελέγχουν τον ρυθμό απελευθέρωσης χημικών ουσιών ή βελτιώνουν τη βλάστηση. Οι φύλακες των δέντρων προστατεύουν νεαρά σπορόφυτα και δενδρύλλια από ζημιές από ζώα και παρέχουν ένα μικροκλίμα που ενισχύει την ανάπτυξη.»
Εν τω μεταξύ, τα πλαστικά προϊόντα συμβάλλουν στη μείωση των απωλειών και της σπατάλης τροφίμων και διατηρούν τις διατροφικές τους ιδιότητες σε μια μυριάδα αλυσίδων αξίας, βελτιώνοντας έτσι την επισιτιστική ασφάλεια και μειώνοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, εξηγεί η έκθεση.
Δισεκατομμύρια τόνοι πλαστικού δεν απορρίπτονται σωστά
Από τους εκτιμώμενους 6,3 δισεκατομμύρια τόνους πλαστικών που παράγονται έως το 2015, σχεδόν το 80% δεν έχει απορριφθεί σωστά, λέει ο FAO.
Όταν βρίσκονται στο φυσικό περιβάλλον, τα πλαστικά μπορούν να προκαλέσουν βλάβη με διάφορους τρόπους. Οι επιπτώσεις των μεγάλων πλαστικών αντικειμένων στη θαλάσσια πανίδα έχουν τεκμηριωθεί καλά.
Ωστόσο, καθώς αυτά τα πλαστικά αρχίζουν να αποσυντίθενται και να υποβαθμίζονται, οι επιπτώσεις τους αρχίζουν να ασκούνται σε κυτταρικό επίπεδο, επηρεάζοντας όχι μόνο μεμονωμένους οργανισμούς αλλά και, ενδεχομένως, ολόκληρα οικοσυστήματα.
Τα μικροπλαστικά (πλαστικά με μέγεθος μικρότερο από 5 mm) πιστεύεται ότι παρουσιάζουν συγκεκριμένους κινδύνους για την υγεία των ζώων, αλλά πρόσφατες μελέτες έχουν εντοπίσει ίχνη μικροπλαστικών σωματιδίων σε ανθρώπινα κόπρανα και πλακούντες. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις μετάδοσης από μητέρα σε έμβρυο πολύ μικρότερων νανοπλαστικών σε αρουραίους.
Ενώ οι περισσότερες επιστημονικές έρευνες για τη ρύπανση από πλαστικά έχουν κατευθυνθεί στα υδάτινα οικοσυστήματα, ιδιαίτερα στους ωκεανούς, οι ειδικοί του FAO διαπίστωσαν ότι τα γεωργικά εδάφη πιστεύεται ότι δέχονται πολύ μεγαλύτερες ποσότητες μικροπλαστικών.
Δεδομένου ότι το 93% των παγκόσμιων γεωργικών δραστηριοτήτων πραγματοποιείται στη γη, υπάρχει προφανής ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σε αυτόν τον τομέα, καταλήγει η έκθεση.
Χρειάζεστε να μάθετε περισσότερα;
Πολύ λίγο από το πλαστικό που απορρίπτουμε καθημερινά ανακυκλώνεται ή αποτεφρώνεται σε εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας από απόβλητα. Μεγάλο μέρος του καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής, όπου μπορεί να χρειαστούν έως και 1.000 χρόνια για να αποσυντεθεί, εκπλένοντας δυνητικά τοξικές ουσίες στο έδαφος και το νερό, σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP), το οποίο προειδοποιεί ότι το ένα τρίτο όλων των πλαστικών απορριμμάτων καταλήγει στο έδαφος ή στο γλυκό νερό.
Επιπλέον: πάνω από 400 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού παράγονται παγκοσμίως κάθε χρόνο. Υπολογίζεται ότι το ένα τρίτο όλων των πλαστικών απορριμμάτων καταλήγει στο έδαφος ή στα γλυκά νερά, σύμφωνα με σε Ερευνητές από το Ινστιτούτο Οικολογίας Γλυκών Νερών και Εσωτερικής Αλιείας Leibniz (IGB).
Περισσότερο από τη θαλάσσια ρύπανση
Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του πλαστικού αποσυντίθεται σε σωματίδια μικρότερα από πέντε χιλιοστά, που αναφέρονται ως μικροπλαστικά, και διασπάται περαιτέρω σε νανοσωματίδια, τα οποία έχουν μέγεθος μικρότερο από 0,1 μικρόμετρα.
«Στην πραγματικότητα, η χερσαία μικροπλαστική ρύπανση είναι πολύ μεγαλύτερη από τη θαλάσσια μικροπλαστική ρύπανση – μια εκτίμηση από τέσσερις έως 23 φορές μεγαλύτερη, ανάλογα με το περιβάλλον. Τα λύματα, για παράδειγμα, είναι ένας σημαντικός παράγοντας στη διανομή μικροπλαστικών».
Επίσης ότι «το 80% έως 90% των σωματιδίων που περιέχονται στα λύματα, όπως από ίνες ενδυμάτων, παραμένουν στη λάσπη. Στη συνέχεια, η λυματολάσπη εφαρμόζεται συχνά στα χωράφια ως λίπασμα, πράγμα που σημαίνει ότι αρκετές χιλιάδες τόνοι μικροπλαστικών καταλήγουν στα εδάφη μας κάθε χρόνο».