Συγγραφέας: Andrea Facco. Πιστώσεις: Ιταλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας – © IIT, με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος

Το βλέμμα είναι ένα εξαιρετικά ισχυρό και σημαντικό σήμα κατά την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση ανθρώπου-ανθρώπου, που μεταφέρει προθέσεις και ενημερώνει για τις αποφάσεις των άλλων. Τι συμβαίνει όταν ένα ρομπότ και ένας άνθρωπος αλληλεπιδρούν κοιτάζοντας ο ένας τον άλλον; Ερευνητές στο IIT-Istituto Italiano di Tecnologia (Ιταλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας) ερεύνησαν εάν το βλέμμα ενός ανθρωποειδούς ρομπότ επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι συλλογίζονται σε ένα κοινωνικό πλαίσιο λήψης αποφάσεων. Αυτό που βρήκαν είναι ότι μια αμοιβαία ματιά με ένα ρομπότ επηρεάζει την ανθρώπινη νευρική δραστηριότητα, επηρεάζοντας τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, ιδίως καθυστερώντας τις. Έτσι, ένα βλέμμα ρομπότ κάνει τους ανθρώπους να το αντιλαμβάνονται ως κοινωνικό σήμα. Αυτά τα ευρήματα έχουν ισχυρές επιπτώσεις σε περιβάλλοντα όπου τα ανθρωποειδή μπορεί να βρουν εφαρμογές όπως συναδέλφους, κλινική υποστήριξη ή οικιακούς βοηθούς.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Science Robotics, σχεδιάστηκε στο πλαίσιο ενός ευρύτερου γενικού έργου με επικεφαλής την Agnieszka Wykowska, συντονίστρια του εργαστηρίου του IIT «Social Cognition in Human-Robot Interaction» και χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC). Το έργο, που ονομάζεται «InStance», εξετάζει το ερώτημα πότε και υπό ποιες συνθήκες οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα ρομπότ ως σκόπιμα όντα. Δηλαδή, εάν, προκειμένου να εξηγήσουν και να ερμηνεύσουν τη συμπεριφορά του ρομπότ, οι άνθρωποι αναφέρονται σε ψυχικές καταστάσεις όπως πεποιθήσεις ή επιθυμίες.

Συγγραφείς της ερευνητικής εργασίας είναι οι Marwen Belkaid, Kyveli Kompatsiari, Davide de Tommaso, Ingrid Zablith και Agnieszka Wykowska.

Συγγραφέας: Andrea Facco. Πιστώσεις: Ιταλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας – © IIT, με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος

Στις περισσότερες καταστάσεις της καθημερινής ζωής, ο ανθρώπινος εγκέφαλος χρειάζεται να συμμετέχει όχι μόνο στη λήψη αποφάσεων, αλλά και στην πρόβλεψη και την πρόβλεψη της συμπεριφοράς των άλλων. Σε τέτοια πλαίσια, το βλέμμα μπορεί να είναι εξαιρετικά ενημερωτικό για τις προθέσεις, τους στόχους και τις επικείμενες αποφάσεις των άλλων. Οι άνθρωποι δίνουν προσοχή στα μάτια των άλλων και ο εγκέφαλος αντιδρά πολύ έντονα όταν κάποιος τους κοιτάζει ή στρέφει το βλέμμα σε ένα συγκεκριμένο γεγονός ή τοποθεσία στο περιβάλλον. Οι ερευνητές ερεύνησαν αυτού του είδους την αλληλεπίδραση με ένα ρομπότ.

«Τα ρομπότ θα είναι ολοένα και πιο παρόντα στην καθημερινότητά μας» σχολιάζει η Agnieszka Wykowska, κύρια ερευνήτρια στο IIT και ανώτερη συγγραφέας της εργασίας. «Γι’ αυτό είναι σημαντικό να κατανοήσουμε όχι μόνο τις τεχνολογικές πτυχές του σχεδιασμού ρομπότ, αλλά και την ανθρώπινη πλευρά της αλληλεπίδρασης ανθρώπου-ρομπότ. Συγκεκριμένα, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος επεξεργάζεται τα σήματα συμπεριφοράς που μεταφέρονται από τα ρομπότ»..

Η Wykowska και η ερευνητική της ομάδα, ζήτησαν από μια ομάδα 40 συμμετεχόντων να παίξουν ένα στρατηγικό παιχνίδι –το παιχνίδι Chicken– με το ρομπότ iCub ενώ μέτρησαν τη συμπεριφορά και τη νευρική δραστηριότητα των συμμετεχόντων, το τελευταίο με ηλεκτροεγκεφαλογραφία (EEG). Το παιχνίδι είναι στρατηγικό και απεικονίζει μια κατάσταση στην οποία δύο οδηγοί προσομοιωμένων αυτοκινήτων κινούνται ο ένας προς τον άλλο σε μια πορεία σύγκρουσης και το αποτέλεσμα εξαρτάται από το αν οι παίκτες υποχωρούν ή συνεχίζουν ευθεία.

Συγγραφέας: Andrea Facco. Πιστώσεις: Ιταλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας – © IIT, με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες ήταν πιο αργοί στην ανταπόκριση όταν το iCub καθιέρωσε αμοιβαίο βλέμμα κατά τη λήψη αποφάσεων, σε σχέση με το αποτρεπτικό βλέμμα. Οι καθυστερημένες απαντήσεις μπορεί να υποδηλώνουν ότι το αμοιβαίο βλέμμα συνεπαγόταν υψηλότερη γνωστική προσπάθεια, για παράδειγμα με την πρόκληση περισσότερων συλλογισμών σχετικά με τις επιλογές του iCub ή υψηλότερου βαθμού καταστολής του δυνητικά αποσπώντας ερέθισμα βλέμματος, το οποίο ήταν άσχετο με την εργασία.

«Σκεφτείτε να παίξετε πόκερ με ένα ρομπότ. Εάν το ρομπότ σας κοιτάξει τη στιγμή που πρέπει να αποφασίσετε για την επόμενη κίνηση, θα έχετε πιο δύσκολο χρόνο στη λήψη μιας απόφασης, σε σχέση με μια κατάσταση που το ρομπότ κοιτάζει μακριά. Ο εγκέφαλός σας θα χρειαστεί επίσης να χρησιμοποιήσει επίπονες και δαπανηρές διαδικασίες για να προσπαθήσει να «αγνοήσει» αυτό το βλέμμα του ρομπότ». εξηγεί περαιτέρω η Wykowska.

Αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι το βλέμμα του ρομπότ «πειράζει» τους «κοινωνικο-γνωστικούς» μηχανισμούς του ανθρώπινου εγκεφάλου – κάνοντας τον εγκέφαλο να ανταποκρίνεται στο ρομπότ σαν να ήταν κοινωνικός παράγοντας. Υπό αυτή την έννοια, το «να είναι κοινωνικό» για ένα ρομπότ δεν θα μπορούσε να είναι πάντα ωφέλιμο για τους ανθρώπους, παρεμποδίζοντας την απόδοσή τους και την ταχύτητα λήψης αποφάσεων, ακόμα κι αν η αμοιβαία αλληλεπίδρασή τους είναι ευχάριστη και συναρπαστική.

Η Wykowska και η ερευνητική της ομάδα ελπίζουν ότι αυτά τα ευρήματα θα βοηθήσουν τους ρομποτικούς να σχεδιάσουν ρομπότ που παρουσιάζουν τη συμπεριφορά που είναι πιο κατάλληλη για ένα συγκεκριμένο πλαίσιο εφαρμογής. Τα ανθρωποειδή με κοινωνικές συμπεριφορές μπορεί να βοηθήσουν στη φροντίδα ηλικιωμένων ή στη φροντίδα των παιδιών, όπως στην περίπτωση του ρομπότ iCub, που αποτελεί μέρος της πειραματικής θεραπείας για τη θεραπεία του αυτισμού. Από την άλλη πλευρά, όταν απαιτείται εστίαση στην εργασία, όπως στις εργοστασιακές ρυθμίσεις ή στον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας, η παρουσία ενός ρομπότ με κοινωνικά σήματα μπορεί να αποσπά την προσοχή.

ετικέτες: γ-Έρευνα-Καινοτομία