Αναπτύχθηκε από τον αμερικανό οικονομολόγο Richard Thaler στα τέλη της δεκαετίας του 2000, η ​​θεωρία πίσω από τη θεωρία “sudging” βασίζεται στην αρχή ότι οι επιλογές μας δεν καθορίζονται μόνο από την ικανότητά μας να συλλογιστούμε, αλλά επηρεάζονται επίσης από ορισμένες προκαταλήψεις όπως τα συναισθήματά μας, αναμνήσεις, τις απόψεις άλλων ή τη διαμόρφωση του περιβάλλοντός μας. Επομένως, η εστίαση σε αυτά τα στοιχεία μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική για να μας κάνει να αλλάξουμε ορισμένες συμπεριφορές από μια απαγόρευση ή μια εκστρατεία ευαισθητοποίησης.

Στις επιστήμες της συμπεριφοράς, οι ερευνητές το αποκαλούν τροποποίηση της «αρχιτεκτονικής της επιλογής». Αυτό γίνεται, για παράδειγμα, όταν σε μια εταιρική καφετέρια τα πιο υγιεινά πιάτα τοποθετούνται σκόπιμα στην κορυφή του μενού για να ενθαρρύνουν τους πελάτες να επιλέξουν την επιλογή που είναι πιο ωφέλιμη για την υγεία τους, χωρίς να παραβιάζεται η ελευθερία επιλογής τους. Ως αποτέλεσμα, αυτού του είδους η παρέμβαση προσελκύει αυξανόμενο ενδιαφέρον και από τους δύο επιστημονική κοινότητα και τις δημόσιες αρχές.

Αναλύθηκαν περισσότερες από 450 στρατηγικές

Παρά την αυξανόμενη δημοτικότητα των nudges, οι ερμηνείες τους δεν είχαν ακόμη μελετηθεί στο σύνολό τους. Εκτελώντας α μετα-ανάλυση (ένα στατιστική προσέγγιση με στόχο τη σύνθεση των αποτελεσμάτων πολυάριθμων μελετών), μια ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης (UNIGE) πέτυχε να επιδείξει την αποτελεσματικότητα των «σπινθήρων» και να εντοπίσει τους τομείς στους οποίους είναι πιο σχετικοί. «Έχουμε συγκεντρώσει περισσότερα από 200 επιστημονικά άρθρα δημοσιεύθηκε τα τελευταία 15 χρόνια για το θέμα, που αντιπροσωπεύουν περισσότερα από 450 ‘σκουντώ«στρατηγικές», λέει η Stéphanie Mertens, η πρώτη συγγραφέας της μελέτης και ερευνήτρια στο Εργαστήριο Αποφάσεων Καταναλωτή και Βιώσιμης Συμπεριφοράς του Τμήματος Ψυχολογίας στη Σχολή Ψυχολογίας και Επιστημών της Αγωγής στο UNIGE.

Για τη διεξαγωγή αυτής της μελέτης, οι ερευνητές ταξινόμησαν τις ωθήσεις που περιγράφονται σε αυτήν την επιστημονική βιβλιογραφία σε τρεις ομάδες: «πληροφορίες», «δομή» και «βοήθεια». Στο πρώτο σετ, ομαδοποίησαν παρεμβάσεις, στόχος των οποίων είναι να ενημερώσουν τα άτομα προκειμένου να τους παρακινήσουν να κάνουν ορισμένες επιλογές, όπως οι ετικέτες “nutri-score” που βρίσκονται σε ορισμένα τρόφιμα. Στο δεύτερο σετ, ομαδοποίησαν τεχνικές που ασχολούνται με τη δομή ενός περιβάλλοντος. Αυτό είναι το παράδειγμα (που αναφέρεται παραπάνω) της επισήμανσης ορισμένων γευμάτων σε ένα μενού καφετέριας.

Στο τρίτο σετ, ταξινόμησαν τα ωθήσεις που περιλαμβάνουν μια μορφή δέσμευσης, όπως στην περίπτωση ενός ατόμου που κόβει το κάπνισμα και ενημερώνει τους γύρω του. Όταν ενημερωθεί, οι άνθρωποι που τον περιβάλλουν αναλαμβάνουν τη λειτουργία της «προστασίας» στην αρχιτεκτονική επιλογής του απεχούς καπνιστή.

Εξαιρετικά αποτελεσματικό για επιλογές τροφίμων

Η επιστημονική ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι και οι τρεις ομάδες ωθήσεων είναι αποτελεσματικές. Σημειώνουν, ωστόσο, ότι οι τεχνικές της δεύτερης ομάδας («δομή») είναι οι πιο αποτελεσματικές. “Μέσα σε αυτές τις ομάδες, συγκρίναμε επίσης διαφορετικούς τομείς εφαρμογής, όπως η υγεία, τα οικονομικά ή η κατανάλωση ενέργειας. Στο τέλος, διαπιστώσαμε ότι τα nudges λειτουργούν καλύτερα στον τομέα των τροφίμων”, εξηγεί ο Tobias Brosch, Διευθυντής του Consumer Decision and Sustainable. Εργαστήριο Συμπεριφοράς. Ο Tobias Brosch και η ομάδα του έχουν επίσης παρατηρήσει διαφορές στην ποιότητα των μελετών που έχουν εκπονηθεί για το θέμα όλα αυτά τα χρόνια. «Είναι επιτακτική ανάγκη να αυξηθεί η συνολική ποιότητα της μελέτης λόγω του αντίκτυπου που μπορούν να έχουν οι ωθήσεις στην καθημερινή ζωή των πολιτών», εξηγεί.

Όλα τα δεδομένα που συντέθηκαν είναι πλέον διαθέσιμα στους ερευνητές. Αλλά αυτή η μελέτη προορίζεται επίσης να γίνει ένα έγγραφο αναφοράς για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής που επιθυμούν να εφαρμόσουν αυτές τις νέες πρακτικές. “Ωστόσο, είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι οι ωθήσεις είναι ισχυρά εργαλεία, όπως δείχνει η έρευνά μας. Επομένως, οι ωθήσεις πρέπει να χρησιμοποιούνται με σύνεση και στο πλαίσιο δημοκρατικών και διαφανών διαδικασιών”, καταλήγει ο ερευνητής.

Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών.