Ο αραβόσιτος είναι μια κρίσιμη καλλιέργεια επισιτιστικής ασφάλειας στην υποσαχάρια Αφρική με περισσότερα από 40 εκατομμύρια εκτάρια καλλιεργήσιμων εκτάσεων αφιερωμένων στην καλλιέργεια καλαμποκιού σε τουλάχιστον 32 χώρες. Πίστωση: Joyce Chimbi/IPS
– Η επιχείρηση πώλησης παπουτσιών της Rahab Munene κατέρρευσε στο απόγειο του COVID-19 το 2020. Αντάλλαξε την επιχείρηση με ένα κινητό παντοπωλείο κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου Thika, στην κομητεία Kiambu.
«Ο γιος μου και εγώ αγοράζουμε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά απευθείας από αγρότες. Αυτό λειτούργησε πολύ καλά στην αρχή γιατί οι άνθρωποι δεν ήθελαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους από τον φόβο του κορωνοϊού. Σήμερα, οι τιμές των τροφίμων είναι πολύ υψηλές και πολλά νοικοκυριά αγοράζουν απευθείας από τους αγρότες επειδή είναι φθηνότερα», λέει στην IPS.
«Ένα σακουλάκι καλαμποκιού 90 κιλών κοστίζει τώρα τουλάχιστον 27 $ – από 23 $ πριν από ένα μήνα. Η επιχείρησή μας δεν είναι πλέον κομψή».
Τον Οκτώβριο του 2021, το Εθνικό Γραφείο Στατιστικής της Κένυας ανέφερε ότι το κόστος των τροφίμων στην Κένυα παρουσίασε μια άνευ προηγουμένου αύξηση 10,6 τοις εκατό σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2020.
Οπως και Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) δείχνει μια παρόμοια άνευ προηγουμένου αύξηση, κατά πάνω από 60 τοις εκατό, της οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας στην Αφρική τον περασμένο χρόνο.
Στην Αφρική, υπάρχει ανάγκη να αναθεωρηθούν τα συστήματα τροφίμων ώστε να συμπεριληφθούν θρεπτικές καλλιέργειες και δίαιτες που είναι ανθεκτικές στο κλίμα και στις κακές καιρικές συνθήκες.
«Τα παγκόσμια συστήματα τροφίμων παρουσιάζουν ένα πολύπλοκο και πολύπλευρο σύνολο προκλήσεων από το αγρόκτημα στο πιρούνι», ο Barilla Center for Food and Nutrition (BDFN) λέει. Χρησιμοποιώντας την επιστήμη και τις βέλτιστες πρακτικές, το BCFN έχει αναπτύξει ένα σύστημα τοποθέτησης των Πυραμίδων Υγείας και Κλίματος δίπλα-δίπλα. ο Διπλή πυραμίδα δείχνει άμεσα μια ισορροπημένη, υγιεινή και βιώσιμη διατροφή.
Η διπλή πυραμίδα BCFN υπογραμμίζει τα συστήματα τροφίμων που είναι τόσο υγιεινά όσο και καλά για τον πλανήτη. Πίστωση: BCFN
Αντιμέτωπη με την επισιτιστική ανασφάλεια που επιδεινώθηκε από την πανδημία COVID-19, το BCFN ζήτησε βιώσιμες λύσεις τροφίμων.
Μία από αυτές τις λύσεις, λέει ο Desmond Kipkorir, ένας αναλυτής συστημάτων σπόρων με έδρα την Κένυα στην Ανατολική και Νότια Αφρική, διασφαλίζει ότι οι αγρότες έχουν σπόρους υψηλής απόδοσης για να ανταποκρίνονται στις μυριάδες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Αφρικανός αγρότης.
Ο Δείκτης Πρόσβασης στους Σπόρους του 2019 σημειώνει ότι «λιγότερο από το 10 τοις εκατό των μικροκαλλιεργητών στον κόσμο έχουν πρόσβαση σε βελτιωμένους και ποιοτικούς σπόρους που μπορούν να σταματήσουν και να ανεχτούν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής».
Η Kipkorir λέει στην IPS ότι τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι παρά τον αυξανόμενο ιδιωτικό τομέα σπόρων για την ενίσχυση των δημόσιων τομέων σπόρων και τους εκτεταμένους αγροτικούς αντιπροσώπους, οι αγρότες εξακολουθούν να μην μπορούν να έχουν πρόσβαση στους σπόρους υψηλής ποιότητας που χρειάζονται και εγκαίρως.
«Τα συστήματα σπόρων περιλαμβάνουν πολύ περισσότερα από την παραγωγή σπόρων. Περιλαμβάνουν όλους τους παράγοντες που οδηγούν στην έγκαιρη παράδοση των παραγόμενων σπόρων στους αγρότες σε προσιτή τιμή. Μόλις το 2016, έως και το 90 τοις εκατό των αγροτών στην Αφρική βασίζονταν σε άτυπα συστήματα σπόρων», λέει.
Λέει ότι οι μη πιστοποιημένοι σπόροι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις απειλές που δημιουργούνται από την κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, την υποβάθμιση της γης και τη μείωση των γεωργικών εκτάσεων, τους περιορισμούς νερού και ενέργειας και τη διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση για τρόφιμα σε συνδυασμό με τον αυξανόμενο πληθυσμό.
«Τα άτυπα συστήματα σπόρων είναι εκτός του ελέγχου των κρατικών υπηρεσιών. Η ποιότητα των μη ρυθμιζόμενων και μη πιστοποιημένων σπόρων είναι πολύ κακή για να αντιμετωπίσει τις σημερινές προκλήσεις. Οι σπόροι που σώθηκαν από προηγούμενες συγκομιδές, οι δανεισμένοι από τους γείτονες και αυτοί που αγοράστηκαν από τις τοπικές αγορές λείπουν από πολλές απόψεις», λέει στην IPS ο Chelangat Ochieng από το Υπουργείο Γεωργίας.
«Οι μη πιστοποιημένοι σπόροι είναι συχνά διαθέσιμοι, προσβάσιμοι και προσιτοί στους αγρότες. Δεν προσαρμόζονται όμως. Δεν έχουν σθένος βλάστησης και αντοχή στις ασθένειες».
Εμπειρογνώμονες όπως η Kipkorir προειδοποιούν ότι το υπάρχον χάσμα απόδοσης θα διευρυνθεί και, μαζί με αυτό, θα αυξηθεί οι τιμές των τροφίμων.
Ο Ochieng λέει ότι ο Δείκτης Τιμών Αγροτικών Εμπορευμάτων σταθεροποιήθηκε το τρίτο τρίμηνο του 2021. Παρόλα αυτά, ο δείκτης τιμών είναι 14 τοις εκατό υψηλότερος από ό,τι ήταν τον Ιανουάριο του 2021.
«Οι τιμές του καλαμποκιού και του σιταριού είναι 44 τοις εκατό και 38 τοις εκατό υψηλότερες, αντίστοιχα, από τα προ πανδημίας επίπεδά τους, τον Ιανουάριο του 2020», αναφέρει ο δείκτης.
Επιβεβαιώνοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το κινητό παντοπωλείο της Munene, ο δείκτης δείχνει υψηλές τιμές λιανικής. Ομοίως, άλλοι δείκτες επιβεβαιώνουν τον υψηλό πληθωρισμό των τιμών των τροφίμων σε επίπεδο λιανικής παγκοσμίως.
του FAO Δείκτης Τιμών Τροφίμων, ένα μέτρο της μηνιαίας μεταβολής των διεθνών τιμών ενός καλαθιού τροφίμων, που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2021, έδειξε την τέταρτη διαδοχική μηνιαία άνοδο στην αξία του δείκτη τιμών των τροφίμων.
Οι τιμές για τα δημητριακά και τα γαλακτοκομικά αυξήθηκαν σημαντικά, ακολουθούμενη από τη ζάχαρη και ότι ο δείκτης του Νοεμβρίου 2021 ήταν στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 2011.
«Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ μαζί μας και η αύξηση του πληθυσμού ασκεί μεγάλη πίεση στη διαθέσιμη γεωργική γη. Οι κυβερνήσεις και ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να ενισχύσουν τρεις πυλώνες της επισιτιστικής ασφάλειας, της ποιότητας των σπόρων, των εισροών και των καλών γεωργικών πρακτικών», λέει ο Kipkorir στην IPS.
Σε αυτό το πλαίσιο, το African Seed Access Index, μια ερευνητική πρωτοβουλία της βιομηχανίας σπόρων, δείχνει ότι τα εθνικά συστήματα σπόρων στην ήπειρο βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης.
Η Κένυα, η Νότια Αφρική, η Ζιμπάμπουε και η Ζάμπια έχουν δημιουργήσει μηχανισμούς για την επιθεώρηση των σπόρων και ότι η Μοζαμβίκη, το Μαλάουι, η Γκάνα, η Νιγηρία και η Τανζανία βρίσκονται σε καλό δρόμο.
Η Kipkorir λέει ότι αυτό είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά αποδοκιμάζει το γενικά υψηλό κόστος των πιστοποιημένων σπόρων. Προτρέπει τις κυβερνήσεις να επιδοτούν τις τιμές των σπόρων για να διασφαλίσουν ότι οι αγρότες φυτεύουν σπόρους που μπορούν να αντέξουν το κλίμα, τους καιρικούς κινδύνους και τις ασθένειες των καλλιεργειών.
Ζητεί επιδοτήσεις για σπόρους αραβοσίτου στην περιοχή. Προειδοποιεί ότι υπάρχει ακόμη πιο σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια εάν οι αγρότες δεν έχουν πρόσβαση σε ποιοτικούς σπόρους καλαμποκιού υψηλής απόδοσης.
Σύμφωνα με τον FAO, ο αραβόσιτος είναι μια βασική και κρίσιμη καλλιέργεια επισιτιστικής ασφάλειας στην υποσαχάρια Αφρική, με περισσότερα από 40 εκατομμύρια εκτάρια γεωργικών εκτάσεων αφιερωμένων στην καλλιέργεια αραβοσίτου σε τουλάχιστον 32 χώρες της περιοχής.
ο Δείκτης πρόσβασης σε σπόρους Αφρικής δείχνει ότι η Δυτική και η Κεντρική Αφρική υστερούν σε σχέση με άλλες περιοχές της Αφρικής όσον αφορά την παρουσία εταιρειών σπόρων και τις επενδύσεις σε τοπικές επιχειρηματικές δραστηριότητες σπόρων, συμπεριλαμβανομένης της εκτροφής, της παραγωγής και της επεξεργασίας σπόρων.
Συνολικά, ο Δείκτης σημειώνει σημαντική πρόοδο στην Κένυα, τη Νότια Αφρική, τη Ζάμπια και τη Ζιμπάμπουε.
Άλλες χώρες, όπως η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Λιβερία και η Μαδαγασκάρη, υστερούν σημαντικά επειδή χαρακτηρίζονται από «υποχρηματοδοτούμενους κρατικούς οργανισμούς παραγωγής σπόρων, κακή εφαρμογή κανονισμών για τους σπόρους και ποικιλία αδύναμου ιδιωτικού τομέα».