Μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ και την Αρχή Αρχαιοτήτων του Ισραήλ αποκάλυψε τα υπολείμματα αυγών εντερικών σκουληκιών ηλικίας 2.700 ετών κάτω από την πέτρινη τουαλέτα ενός υπέροχου ιδιωτικού κτήματος. Τα υπολείμματα των αυγών ανήκουν σε τέσσερις διαφορετικούς τύπους εντερικών παρασίτων: στρογγυλό σκουλήκι, ταινία, μαστίγιο και σκουλήκι. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το πέτρινο κάθισμα της τουαλέτας βρισκόταν στην «τουαλέτα» του κτήματος και η παρουσία των σκουληκιών δείχνει ότι ακόμη και οι πλούσιοι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ εκείνη την εποχή υπέφεραν από ασθένειες και επιδημίες. Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο International Journal of Paleopathology.

Επικεφαλής της μελέτης ήταν η Δρ Dafna Langgut του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ, διευθύντρια του Εργαστηρίου Αρχαιοβοτανικής και Αρχαίας Περιβάλλοντος στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας και στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Steinhardt. Ο Δρ Langgut συνέλεξε δείγματα ιζήματος από κάτω από την πέτρινη τουαλέτα, όπου βρισκόταν ο βόθρος. Στη συνέχεια, στο εργαστήριό της, εξήγαγε χημικά τα αυγά των παρασίτων, τα εξέτασε υπό ένα μικροσκόπιο φωτός και τα αναγνώρισε. Τα υπολείμματα αυγών ανακαλύφθηκαν στο πλαίσιο σωστικής ανασκαφής από την Αρχή Αρχαιοτήτων του Ισραήλ, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στον παραλιακό δρόμο Armon Hanatziv στην Ιερουσαλήμ.

«Τα ευρήματα αυτής της μελέτης είναι από τα πρώτα που έχουν παρατηρηθεί στο Ισραήλ μέχρι σήμερα», λέει ο Δρ Langgut. “Πρόκειται για ανθεκτικά αυγά και υπό τις ειδικές συνθήκες που παρέχει ο βόθρος, επιβίωσαν για σχεδόν 2.700 χρόνια. Τα εντερικά σκουλήκια είναι παράσιτα που προκαλούν συμπτώματα όπως κοιλιακό άλγος, ναυτία, διάρροια και κνησμό. Μερικά από αυτά είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για τα παιδιά και μπορεί να οδηγήσει σε υποσιτισμό, αναπτυξιακές καθυστερήσεις, βλάβη του νευρικού συστήματος και, σε ακραίες περιπτώσεις, ακόμη και θάνατο».

Ο Δρ Langgut πιστεύει ότι η εντερική ασθένεια εκείνη την εποχή μπορεί να οφειλόταν σε κακές συνθήκες υγιεινής που προκάλεσαν μόλυνση των τροφίμων και του πόσιμου νερού με κόπρανα. Ή, μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με την υγιεινή, όπως η αποτυχία πλυσίματος των χεριών. Άλλες πιθανές πηγές μόλυνσης ήταν η χρήση ανθρώπινων κοπράνων για γονιμοποίηση καλλιέργειες αγρού και την κατανάλωση ακατάλληλα μαγειρεμένου βοείου κρέατος ή χοιρινού κρέατος. Ελλείψει φαρμάκων, η ανάρρωση από τα σκουλήκια του εντέρου ήταν δύσκολη έως αδύνατη και όσοι είχαν μολυνθεί θα μπορούσαν να υποφέρουν από τα παράσιτα για το υπόλοιπο της ζωής τους. Ως εκ τούτου, είναι πολύ πιθανό τα ευρήματα της μελέτης να υποδεικνύουν μια ενοχλητική και μακροχρόνια μολυσματική ασθένεια (συγκρίσιμη με τις ψείρες και τα σκουλήκια στα νηπιαγωγεία του σήμερα) που έπληξε ολόκληρο τον πληθυσμό. Ο Langgut επισημαίνει ότι αυτά τα παράσιτα εξακολουθούν να υπάρχουν σήμερα, αλλά ο σύγχρονος δυτικός κόσμος έχει αναπτύξει αποτελεσματικά διαγνωστικά μέσα και φάρμακα, ώστε να μην μετατραπούν σε επιδημία.

Ο Ya’akov Billig, διευθυντής της ανασκαφής για λογαριασμό της Αρχής Αρχαιοτήτων του Ισραήλ, εξηγεί ότι το ακάλυπτο βασιλικό κτήμα χρονολογείται από τα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ. (την ύστερη Εποχή του Σιδήρου). Σύμφωνα με τον Billig, στον χώρο βρέθηκαν υπέροχα λίθινα τεχνουργήματα εξαιρετικής κατασκευής, όπως διακοσμημένα λίθινα κιονόκρανα (σε πρωτοαιολικό ρυθμό) ποσότητας και ποιότητας που δεν έχει παρατηρηθεί ακόμη στο αρχαίο Ισραήλ. Δίπλα στο αρχοντικό υπήρχε ένας εντυπωσιακός κήπος με εκπληκτική θέα στην πόλη του Δαβίδ και στο Όρος του Ναού. Ήταν εδώ, μαζί με τα υπολείμματα οπωροφόρων και καλλωπιστικών δέντρων, που βρέθηκε ο βόθρος που δειγματίστηκε από τον Langgut. Καλύπτεται από μια τετράγωνη ασβεστολιθική εγκατάσταση με μια τρύπα στο κέντρο της, που προσδιορίζεται ως τρύπα πτώσης τουαλέτας. Η σωστική ανασκαφή στο Armon Hanatziv χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Ir David.

Για την Δρ Langgut, αυτή ήταν μια ευκαιρία να εφαρμόσει ένα πεδίο έρευνας που ονομάζεται αρχαιοπαρασιτολογία που είχε αρχίσει να αναπτύσσει στο εργαστήριό της. Σε αυτό το πεδίο, οι ερευνητές εντοπίζουν μικροσκοπικά υπολείμματα αυγών εντερικών σκουληκιών για να μάθουν για την ιστορία των ασθενειών και των επιδημιών. Αυτή η περιοχή παρέχει νέες πληροφορίες σχετικά με την ανθρώπινη υγεία, την υγιεινή, τον τρόπο ζωής και τις συνθήκες υγιεινής.

Ο Langgut και ο Billig δεν εξεπλάγησαν από την ανάκτηση μιας τουαλέτας στον περίφημο κήπο του κτήματος. “Οι εγκαταστάσεις τουαλέτας ήταν εξαιρετικά σπάνιες εκείνη την εποχή και αποτελούσαν σύμβολο κατάστασης – μια πολυτελή εγκατάσταση που μόνο οι πλούσιοι και υψηλόβαθμοι μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά. Όπως διδάσκει το Ταλμούδ, “Ποιος είναι πλούσιος;… Ο Ραβίνος Γιοσέφ λέει: Όποιος έχει μπάνιο κοντά στο τραπέζι του.» (Bavli Shabbat 25:2).

Ο Eli Escozido, διευθυντής της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων, λέει: «Η έρευνα που διεξήχθη από την Αρχή Αρχαιοτήτων του Ισραήλ και τους συνεργάτες μας καταφέρνει να αγγίξει τις καλύτερες λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής στην αρχαιότητα· χάρη στον προηγμένο εξοπλισμό και τη γόνιμη συνεργασία με συμπληρωματικά ερευνητικά ιδρύματα, είναι τώρα δυνατό να εξαχθούν συναρπαστικές πληροφορίες από υλικά που προηγουμένως δεν είχαμε τα εργαλεία να χειριστούμε επιστημονικά. Σήμερα, η αρχαιολογική έρευνα φτάνει σε αξιοσημείωτα επιτεύγματα και οδηγεί σε μια καλύτερη κατανόηση των προηγούμενων τρόπων ζωής – μια κατανόηση, όπως φαίνεται, θα συνεχιστεί μόνο να εξελιχθεί».

Ο Δρ Langgut καταλήγει, «Μελέτες σαν αυτή μας βοηθούν να τεκμηριώσουμε την ιστορία των μολυσματικών ασθενειών στην περιοχή μας και να μας παρέχουν ένα παράθυρο στη ζωή των ανθρώπων στην αρχαιότητα». Ο Δρ Langgut διεξάγει επί του παρόντος πρόσθετες αναλύσεις στα ιζήματα που συλλέγονται από το βόθρο, προκειμένου να μάθει για τη διατροφή και τα φαρμακευτικά βότανα που χρησιμοποιούνται στην Ιερουσαλήμ στην ύστερη Εποχή του Σιδήρου.