Οι Ευρωπαίοι ζουν με τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα ευρώ εδώ και 20 χρόνια, αλλά πολλοί εξακολουθούν να στρέφουν το δάχτυλο στο ενιαίο νόμισμα για την κρυφή αύξηση των τιμών καταναλωτή—παρά τα πολλά στοιχεία για το αντίθετο.

“Ο ευρώ είναι μια καταστροφή, είναι καταστροφική», λέει η Μαρία Ναπολιτάνο, μια 65χρονη Ιταλίδα που ζει στη Φρανκφούρτη.

“Με 100 γερμανικά μάρκα, θα μπορούσες να γεμίσεις το καρότσι για τα ψώνια σου. Τώρα, 100 ευρώ δεν φτάνουν για να γεμίσεις δύο σακούλες.”

Είναι μια εντύπωση που μοιράζονται πολλοί σε όλη την ευρωζώνη, από το Παρίσι μέχρι τη Ρώμη, τη Μαδρίτη μέχρι την Αθήνα.

Ο Victor Irun, ένας 53χρονος δάσκαλος στη Μαδρίτη, είπε ότι για τους Ισπανούς η μετάβαση στο ευρώ ήταν «σαν να μπαίνεις σε ένα κλαμπ για πλούσιους ανθρώπους χωρίς να φοράς τα σωστά ρούχα.

«Είχατε την εντύπωση ότι δεν ήμασταν ακόμη έτοιμοι», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο. «Ήταν σαν να ζούσαμε στην Ισπανία, αλλά πληρώναμε με γαλλικά ή ολλανδικά χρήματα».

Μερικοί Γερμανοί επινόησαν ακόμη και ένα νέο ψευδώνυμο για το ενιαίο νόμισμα – «teuro», ένα λογοπαίγνιο στη γερμανική λέξη για το ακριβό, «teuer».

Αντίληψη και δεδομένα

Σε μια μελέτη του 2006, ο πανεπιστημιακός καθηγητής Χανς Βόλφγκανγκ Μπράχινγκερ συνέταξε έναν δείκτη «αντιληπτών» πληθωρισμός μεταξύ των Γερμανών, η οποία μέτρησε μια «αισθητή» αύξηση στις τιμές καταναλωτή κατά 7 τοις εκατό μεταξύ 2001 και 2002, σε σύγκριση με περίπου δύο τοις εκατό συνήθως.

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, οι επίσημες στατιστικές δεν έδειξαν αύξηση του πληθωρισμού στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης.

«Υπήρχε ένα πολύ έντονο αίσθημα σε πολλές χώρες ότι οι τιμές είχαν ανέβει, και όμως είχαμε επίσημα στατιστικά που μας έλεγαν το αντίθετο», δήλωσε ο Giovanni Mastrobuoni, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο.

Σε μια λεπτομερή μελέτη για το θέμα, παρακολούθησε τις τιμές διαφορετικών καθημερινών αγαθών στην ευρωζώνη—από φρούτα, λαχανικά και ψωμί, μέχρι ποτά και γεύματα εστιατορίων—και διαπίστωσε ότι οι τιμές ορισμένων φθηνών προϊόντων πράγματι αυξήθηκαν ως αποτέλεσμα της μετάβαση στο ευρώ.

Και καθώς οι έμποροι λιανικής έτειναν να στρογγυλοποιούν προς τα πάνω παρά προς τα κάτω κατά τη μετατροπή της τιμής στο ενιαίο νόμισμα, δεν ήταν καθόλου περίεργο που οι άνθρωποι παρατήρησαν—και ένιωσαν εξαπατημένοι.

“Τα πράγματα που καταναλώνετε πολύ συχνά, φαγητό, καφές, πράγματα που δεν κοστίζουν τόσο πολύ. Με τον καιρό, θα διαμόρφωσαν τις αντιλήψεις σας γιατί αυτές είναι οι πιο συχνές συναλλαγές”, είπε ο Mastrobuoni.

Στη Γαλλία, η μέση τιμή ενός απλού καφέ σε ένα μπαρ αυξήθηκε από 1,19 ευρώ σε 1,22 ευρώ μεταξύ του τέλους του 2001 και των αρχών του 2002, σύμφωνα με την εθνική στατιστική υπηρεσία, Insee.

Ο βασικός πληθωρισμός δεν επηρεάστηκε

Σύμφωνα με τον Mastrobuoni, το φαινόμενο είναι ακόμη πιο έντονο σε χώρες όπου οι τομείς διανομής είναι λιγότερο συγκεντρωμένοι, καθώς οι μικροί λιανοπωλητές εκεί έχουν μεγαλύτερη ελευθερία να αυξήσουν τις τιμές τους.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολογίζει ότι η πραγματική αύξηση που συνδέεται με την εισαγωγή του ευρώ ήταν μεταξύ 0,1 και 0,3 τοις εκατό.

Ωστόσο, ο μετρούμενος πληθωρισμός δεν επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό επειδή το τιμές των προϊόντων ανώτερης ποιότητας δεν αυξήθηκαν και, σε ορισμένες περιπτώσεις, μειώθηκαν ακόμη και χάρη στη βελτιωμένη παραγωγικότητα.

Και για τις 12 χώρες που υιοθέτησαν το ευρώ από την αρχή, ο μέσος ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού ήταν 2,3 τοις εκατό τόσο το 2001 όσο και το 2002, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία Eurostat της ΕΕ.

Ωστόσο, η εικόνα διέφερε από χώρα σε χώρα.

Στην Ισπανία, ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 2,8 τοις εκατό το 2001 και στο 3,6 τοις εκατό το 2002, ενώ οι περισσότερες άλλες χώρες κατέγραψαν σταθερό πληθωρισμό ή, στην περίπτωση του Βελγίου, της Γερμανίας, του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας, πιο αργός πληθωρισμός.

Ο Pierre Jaillet, ερευνητής και στα ινστιτούτα Jacques Delors και Iris στη Γαλλία, είπε ότι τα προφίλ των καταναλωτών έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο εάν αισθάνονταν μια διαφορά μεταξύ των πραγματικών και των αντιληπτών εξελίξεων των τιμών.

«Το μέσο καλάθι για τον πληθωρισμό των τιμών καταναλωτή αντιστοιχεί στον μέσο προϋπολογισμό ενός μέσου αστικού εργάτη», είπε ο Jaillet.

Οι άνθρωποι που είναι λιγότερο εύποροι τείνουν να ξοδεύουν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους σε τρόφιμα, επομένως θα πιεστούν περισσότερο, υποστήριξε, σημειώνοντας ότι οι καταναλωτές γενικά θυμούνται τις αυξήσεις τιμών, αλλά όχι τις μειώσεις τιμών.

© 2021 AFP